Haczedilemeyen Mallar Rehberi
İcra takibinde haczedilemeyen mal ve hakların tam listesi
Temel mobilyalar
Yatak, dolap, masa, sandalye gibi zorunlu ev eşyaları
Mutfak eşyaları
Günlük yemek pişirmek için gerekli tencere, tava, tabak takımı
Isınma araçları
Soba, kalorifer gibi zorunlu ısınma gereçleri
Aydınlatma araçları
Temel aydınlatma için gerekli avize, lamba
Giyim eşyaları
Borçlu ve ailesinin günlük giyim ihtiyacı için gerekli kıyafetler
Yatak takımları
Borçlu ve ailesinin kullandığı çarşaf, yorgan, yastık
Kişisel hijyen ürünleri
Diş fırçası, sabun, tıraş makinesi gibi hijyen malzemeleri
2 aylık gıda
Borçlu ve ailesinin iki aylık temel gıda ihtiyacı
2 aylık yakacak
İki aylık kömür, odun, doğalgaz gibi ısınma giderleri
Süt veren hayvanlar
Ailenin süt ihtiyacını karşılayan inek, koyun, keçi (1-2 adet)
Meslek aletleri
Sanat ve mesleğin icrası için zorunlu alet ve edevat
Mesleki kitaplar
Mesleğin icrası için gerekli olan kitaplar
Hekimlerin tıbbi aletleri
Doktorların muayene ve tedavi için kullandığı araç gereçler
Ziraat aletleri
Çiftçinin tarımsal faaliyetleri için gerekli araçlar
Çift hayvanları
Tarımsal üretim için gerekli at, öküz, merkep gibi hayvanlar
Tıbbi malzemeler
Tekerlekli sandalye, protez, oksijen tüpü gibi sağlık gereçleri
İlaçlar
Borçlunun sürekli kullandığı hayati ilaçlar
Engelli aracı
Engelli kişinin kullandığı özel donanımlı araç
Mektuplar
Borçluya ait özel mektup ve yazışmalar
Aile fotoğrafları
Ailevi değeri olan fotoğraf, hatıra eşyaları
Nişan ve nikah yüzükleri
Borçlu ve eşinin nişan ve nikah yüzüğü
Dini kitaplar
Kur'an, İncil, Tevrat gibi dini değeri olan eserler
Mezar yerleri
Aile mezarlığı ve mezar taşları
Asgari ücret
Asgari ücretin tamamı haczedilemez
Nafaka alacağı
Borçlunun başkasından aldığı nafaka
Sosyal yardım ödemeleri
Devletten alınan sosyal yardım ve eğitim bursu
Emekli ikramiyesi
Emeklilik nedeniyle alınan ikramiyenin bir kısmı
- Lüks eşyalar haczedilebilir: Temel ihtiyaçları aşan pahalı, lüks nitelikteki eşyalar (örn: antika mobilya, değerli tablo) haczedilebilir.
- İkinci el eşyalar: İkinci bir ev, tatil evi gibi zorunlu olmayan taşınmazlar haczedilebilir.
- Mesleki araçlar sınırı: Meslek icrasından daha değerli araç gereçler (örn: 5 bilgisayar yerine 1 yeterli) haczedilebilir.
- Nakit para: Nakit para ve banka hesaplarında bulunan para haczedilebilir (asgari ücret hariç).
- Motorlu taşıtlar: Binek otomobil genellikle haczedilebilir, ancak engelli aracı veya işe gidiş için zorunlu araç istisna olabilir.
- Mahkeme takdiri: İcra mahkemesi, somut olayın özelliklerine göre bir malın haczedilip haczedilemeyeceğine karar verebilir.
Haczedilemezlik İlkesi Nedir?
İcra ve İflas Kanunu (İİK), borçlunun ve ailesinin insan onuruna yaraşır asgari bir yaşam standardını sürdürebilmesi için bazı mal ve hakların haczedilemeyeceğini düzenler. Bu düzenleme, Anayasa'nın 17. maddesinde güvence altına alınan "yaşama hakkı"nın bir gereğidir.
Yasal Dayanaklar
- İİK Madde 82: Haczedilemeyecek mallar
- İİK Madde 83: Aylık ve ücretlerin haczedilmesi
- Anayasa Madde 17: Kişinin dokunulmazlığı ve yaşama hakkı
- Anayasa Madde 35: Mülkiyet hakkı
Haczedilemezliğin Kapsamı
İİK md. 82'de sayılan mallar "mutlak surette" haczedilemez. Bu, alacaklının talebi, borcun türü veya tutarı ne olursa olsun bu malların hiçbir şekilde haczedilemeyeceği anlamına gelir. Mahkeme bile bu malların haczine karar veremez.
Temel İhtiyaç - Lüks Ayrımı
Aynı türden malın haczedilip haczedilemeyeceği, o malın temel ihtiyaç için gerekli olup olmadığına göre belirlenir:
- Haczedilemez: 4 kişilik aile için 1 buzdolabı, 1 TV, 1 çamaşır makinesi
- Haczedilebilir: 2. buzdolabı, 3 TV, pahalı ses sistemi, oyun konsolu
- Haczedilemez: Oturma odasında kullanılan normal koltuk takımı
- Haczedilebilir: Antika, el işçiliği, koleksiyon değeri olan koltuk takımı
Mesleki Araçlarda Haciz
İİK md. 82/3'e göre sanat ve mesleğin icrası için gerekli araç ve gereçler haczedilemez. Ancak burada önemli olan "meslek icrasına zorunluluk" kriteridir:
Örnekler:
- Avukat: Hukuk kitapları, bilgisayar (1 adet), yazıcı haczedilemez. İkinci bilgisayar, lüks ofis mobilyaları haczedilebilir.
- Doktor: Muayene masası, stetoskop, tansiyon aleti haczedilemez. Klinikte bulunan idari eşyalar haczedilebilir.
- Esnaf: Atölyedeki iş tezgahı, temel el aletleri haczedilemez. Yedek makineler, fazla stok haczedilebilir.
- Çiftçi: Tarlayı sürmek için kullanılan traktör, tohum ekim makinesi haczedilemez. İkinci traktör, fazla arazi haczedilebilir.
Haczedilemezliğe İtiraz
Eğer haczedilmemesi gereken bir malınız haczedilmişse, şu yolları izleyebilirsiniz:
- İcra görevlisine bildirin: Haciz sırasında, eşyanın haczedilemez olduğunu icra görevlisine söyleyin ve gerekçelerini açıklayın.
- İcra müdürüne şikayet: Hacizden sonra icra müdürüne şikayette bulunun. İcra müdürü, haczin kaldırılmasına karar verebilir.
- İcra mahkemesine şikayet: İcra müdürünün kararına 7 gün içinde icra mahkemesine şikayet yoluyla itiraz edin.
- Belge sunun: Malın haczedilemez olduğunu ispatlayan belgeler sunun (örn: meslek odasından mesleki araç belgesi, doktor raporu).
Özel Durumlar
📱 Cep Telefonu ve Bilgisayar
Temel iletişim için gerekli 1 cep telefonu ve meslek icabı gerekli 1 bilgisayar haczedilemez. Ancak son model pahalı telefonlar veya birden fazla cihaz haczedilebilir. İcra görevlisi, lüks-temel ihtiyaç ayrımını yapar.
🏠 Konut ve İşyeri
Tek konut da dahil tüm taşınmazlar haczedilebilir. Türk hukukunda "haczedilemeyen konut" kavramı yoktur. Ancak satış sonrası borçluya asgari yaşam standardı için bir miktar iade edilir. İşyeri de haczedilebilir, ancak mesleki araçlar korunur.
💰 Banka Hesabı ve Nakit Para
Banka hesaplarındaki para haczedilebilir. Ancak asgari ücret tutarı haczedilemez. Maaş hesabına haciz konulduğunda, her ay yatan maaşın haczedilemez kısmı (asgari ücretin 1/4'ü + muafiyetler) otomatik olarak serbest bırakılır.
🚗 Motorlu Taşıtlar
Binek otomobil genellikle haczedilebilir. İstisnalar: (1) Engelli için özel donanımlı araç, (2) Kırsal kesimde işe gidebilmek için tek ulaşım aracı, (3) Meslek aracı (taksi, kamyon, minibüs). Her durum mahkeme kararıyla değerlendirilir.
Haczedilemezlik ve Nafaka Borcu
Nafaka alacaklarında haczedilemezlik kuralları daha esnek uygulanır. Çocuğun veya eski eşin temel ihtiyaçlarını karşılamak için icra mahkemesi, normal koşullarda haczedilemeyen malların (örn: ikinci konut, araba) haczine karar verebilir.
⚖️ Hukuki Uyarı
Bu rehber genel bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Her icra dosyası kendine özgüdür. Haczedilemeyen bir malınızın haczedildiğini düşünüyorsanız veya haciz işlemine itiraz etmek istiyorsanız, mutlaka bir avukata danışınız. İcra hukuku karmaşık bir alandır ve uzman desteği önemlidir.